1, 2. a) Inona no nolazain’i Jaona momba ilay dragona? b) Inona no nolazain’i Jaona momba ny fandaminana hita maso ampiasain’ilay dragona?

NATSIPY tetỳ an-tany ilay dragona lehibe! Nianarantsika tao amin’ny Apokalypsy fa tsy havela hiverina any an-danitra intsony ilay Menarana sy ireo demonia mpanaraka azy. Mbola tsy vita hatreo anefa ny amin’ilay “antsoina hoe Devoly sy Satana, izay mamitaka ny tany rehetra misy mponina.” Lazain’ilay fitantarana amin’ny an-tsipiriany ny fitaovana ampiasain’i Satana hiadiana amin’ilay ‘vehivavy sy ireo zanany.’ (Apokalypsy 12:9, 17) Hoy i Jaona momba ilay dragona toy ny menarana: “Ary nijanona teo ambonin’ny fasiky ny ranomasina ilay dragona.” (Apokalypsy 13:1a) Andeha àry isika handinika ny fomba fiadin’ilay dragona.

² Tsy afaka mampahory ny an-danitra intsony i Satana sy ny demoniany, satria efa noroahina avy tany izy ireo, ary tsy afa-miala etỳ amin’ny manodidina ny tany. Izany no mampitombo be ny fifandraisana amin’ny fanahy ratsy ankehitriny. Mifehy fandaminana tsy hita maso ilay Menarana fetsy. Mampiasa fandaminana hita maso koa ve anefa izy mba hamitahana olona? Hoy i Jaona: “Ary nahita bibidia niakatra avy tao amin’ny ranomasina aho. Ary nanana tandroka folo sy loha fito io bibidia io, ary nisy diadema folo teo amin’ireo tandrony, fa teo amin’ireo lohany kosa nisy anarana fanevatevana an’Andriamanitra.

Apokalypsy 13:1b,

3. a) Inona avy ireo biby masiaka hitan’i Daniela mpaminany? b) Manondro inona ireo biby lehibe ao amin’ny Daniela 7?

³ Inona io biby sampona io? Mamaly izany ny Baiboly. Nahazo fahitana momba ny biby masiaka i Daniela, talohan’ny nianjeran’i Babylona tamin’ny 539 T.K. Resahiny ao amin’ny Daniela 7:2-8 ny biby efatra avy tamin’ny ranomasina. Ny voalohany dia nitovy tamin’ny liona, ny faharoa tamin’ny orsa, ny fahatelo tamin’ny leopara, ary “indro ny fahefatra, biby mahatsiravina sady matanjaka sy mahery indrindra, ... sady nanana tandroka folo.” Mitovy be amin’ilay bibidia hitan’i Jaona tamin’ny taona 96 izany. Misy itoviany amin’ny liona sy orsa ary leopara koa izy io, ary nanana tandroka folo. Inona ireo biby lehibe hitan’i Daniela? Hoy izy: “Ireo biby lehibe efatra ireo dia mpanjaka efatra izay hitsangana avy amin’ny tany.” (Daniela 7:17) Manondro “mpanjaka”, na fitondrana ara-politika, tokoa ireo biby.

4. a) Mifanitsy amin’ny inona ny ondrilahy sy ny osilahy ao amin’ny Daniela 8? b) Inona no dikan’ny hoe tapaka ny tandroka lehiben’ilay osilahy, ka tandroka efatra no nisolo azy?

⁴ Hitan’i Daniela tao amin’ny fahitana hafa ny ondrilahy iray nanan-tandroka roa nasian’ny osy iray nanan-tandroka iray lehibe. Nohazavain’ny anjely Gabriela taminy ny dikan’izany, hoe: “Ilay ondrilahy ... dia ny mpanjakan’i Media sy Persia. Ary ny osilahy lava volo dia ny mpanjakan’i Grisia.” Nolazain’i Gabriela koa fa ho tapaka ny tandroka lehiben’ilay osilahy, ka tandroka efatra no hisolo azy. Tanteraka izany 200 taona mahery tatỳ aoriana, rehefa maty i Aleksandra Lehibe, ka nizara efatra ny fanjakany, izay nentin’ny jeneraliny efatra.—Daniela 8:3-8, 20-25.a

5. a) Inona avy no hevitra fonosin’ilay teny grika nadika hoe biby? b) Mifanitsy amin’ny inona ilay bibidia ao amin’ny Apokalypsy 13:1, 2 sy ny lohany fito?

⁵ Mazava àry fa antsoin’ilay Loharanon’ny Baiboly hoe bibidia ireo mpitondra ara-politika. Bibidia manao ahoana? Nolazain’ny mpivaofy teny iray fa “lozabe” ilay bibidia ao amin’ny Apokalypsy 13:1, 2, ary hoy koa izy: “Ekentsika ny hevitra rehetra fonosin’ny hoe θηρίον [the·riʹon, ilay teny grika nadika hoe “biby”], dia ny hoe tsy mifaditrovana, mpandringana, mampihorohoro, mpiremby, sns., mampahatahotra.”b Tena izany tokoa ny tontolo ara-politika mpandatsa-dra, izay ampiasan’i Satana ny olombelona! Ny loha fiton’ilay bibidia dia manondro firenena natanjaka fito. Araka ny tantara ao amin’ny Baiboly, dia enina no nisy hatramin’ny andron’i Jaona: Ejipta, Asyria, Babylona, Media sy Persa, Gresy, ary Roma. Hiseho atỳ aoriana kosa ny firenena matanjaka fahafito.—Ampitahao amin’ny Apokalypsy 17:9, 10.

6. a) Inona no nataon’ireo loha fiton’ilay bibidia? b) Ahoana no nampiasan’i Jehovah an’i Roma mba hanatanteraka ny didim-pitsarany tamin’ny tontolo jiosy, ary nanao ahoana ny Kristianina tany Jerosalema?

⁶ Marina fa nisy firenena natanjaka hafa teo amin’ny tantara. Nanana vatana koa mantsy ilay bibidia hitan’i Jaona, ankoatra ireo lohany fito sy tandrony folo. Ireo loha fito anefa dia manondro ireo firenena natanjaka fito lehibe, izay nifandimby nampijaly ny vahoakan’Andriamanitra. Tamin’ny taona 33, dia i Roma no lohan’ilay bibidia nanjaka, ary nampiasain’i Satana izy io hamonoana ny Zanak’Andriamanitra. Nolavin’i Jehovah tamin’izay fotoana izay ny tontolo jiosy tsy nahatoky, ary navelany hanatanteraka ny didim-pitsarany tamin’ilay firenena i Roma, tamin’ny taona 70. Soa ihany fa efa nampitandremana ny tena Israelin’Andriamanitra, dia ny fiangonan’ny Kristianina voahosotra. Afa-nandositra tany ampitan’ny Reniranon’i Jordana ny Kristianina tany Jerosalema sy Jodia.—Matio 24:15, 16; Galatianina 6:16.

7. a) Inona no tokony hitranga mandritra ny fifaranan’ny rafitr’ity tontolo ity sy eo am-piandohan’ny andron’ny Tompo? b) Iza ilay loha fahafiton’ilay bibidia ao amin’ny Apokalypsy 13:1, 2?

⁷ Maro tamin’ireo anisan’ny fiangonana voalohany anefa no niala tamin’ny fahamarinana, tamin’ny faramparan’ny taonjato voalohany. Difotry ny tsimparifary na ny “zanak’ilay ratsy”, ny vary, izany hoe ny tena Kristianina na ny “zanak’ilay fanjakana.” Niseho indray anefa ny Kristianina voahosotra mandritra ny fifaranan’ny rafitr’ity tontolo ity, sady voalamina izy ireo. Tokony “hamirapiratra tahaka ny masoandro” ny olo-marina, mandritra ny andron’ny Tompo. Nalamina indray àry ny asan’ny fiangonana kristianina. (Matio 13:24-30, 36-43) Efa tsy teo intsony ny Fanjakana Romanina tamin’izay, fa ny Fanjakana Britanika sy Etazonian’i Amerika indray no nifehy an’izao tontolo izao. Ireo firenena matanjaka roa mitambatra ireo no loha fahafiton’ilay bibidia.

8. Nahoana no tsy tokony hanafintohina ny fampitahana ny fanjakana matanjaka anglisy-amerikanina amin’ny bibidia?

⁸ Tsy manafintohina ve ny miantso an’ireo fitondrana ara-politika hoe bibidia? Nilaza izany ny mpanohitra ny Vavolombelon’i Jehovah, nandritra ny Ady Lehibe II, rehefa niadiana tany amin’ny fitsarana eran-tany ny maha ara-dalàna azy ireo. Eritrereto anefa izao: Moa ve tsy ireo firenena ihany no mampiasa biby na bibidia ho famantarana ny fireneny? Liona, ohatra, ny an’i Grande-Bretagne, voromahery ny an’i Etazonia, ary dragona ny an’i Chine. Koa nahoana àry no tsy hekena raha bibidia no ampiasain’ilay Loharanon’ny Baiboly Masina hanondroana firenena matanjaka?

9. a) Nahoana no tokony hekena ny filazan’ny Baiboly hoe i Satana no manome fahefana lehibe an’ilay bibidia? b) Ahoana no ilazana an’i Satana ao amin’ny Baiboly, ary inona no heriny eo amin’ireo fitondram-panjakana?

⁹ Nahoana koa àry no tsy hekena ny filazan’ny Baiboly hoe i Satana no manome fahefana lehibe an’ilay bibidia? Andriamanitra no niteny izany, ary ‘tahaka ny rano indray mitete avy amin’ny siny sy tahaka ny vovoka madinika amin’ny mizana’ ireo firenena, eo anatrehany. Tsy aleon’ireo firenena ve mitady sitraka amin’Andriamanitra, toy izay ho tezitra ny amin’ny fomba ilazan’ny faminaniany momba azy ireo? (Isaia 40:15, 17; Salamo 2:10-12) Tsy araka izay lazain’ny olona hoe mampijaly ny fanahin’ny maty ao amin’ny afobe i Satana. Tsy misy ny toerana toy izany. Lazain’ny Soratra Masina kosa fa “anjelin’ny mazava” izy, izany hoe mpamitaka raindahiny sy manan-kery lehibe eo amin’ny raharaha politika.—2 Korintianina 11:3, 14, 15; Efesianina 6:11-18.

10. a) Inona no dikan’ny hoe misy diadema ny tsirairay amin’ireo tandroka folo? b) Manondro inona ireo tandroka folo sy ny diadema folo?

¹⁰ Misy tandroka folo ny loha fiton’ilay bibidia. Mety ho tandroka iray avy no eo amin’ny loha efatra, ary roa avy kosa ny eo amin’ireo loha telo. Nisy diadema folo koa teo amin’ireo tandrony. Manazava momba ny bibidia mampahatahotra ny bokin’i Daniela, ary isa ara-bakiteny ny isan’ireo tandrony. Ny tandroka roan’ny ondry iray, ohatra, dia manondro firenena natanjaka roa nitambatra, dia i Media sy Persa. Ny tandroka efatry ny osy iray kosa dia fanjakana efatra nipoitra avy tamin’ny Fanjakana Grika nentin’i Aleksandra Lehibe. (Daniela 8:3, 8, 20-22) Toa tsy ara-bakiteny anefa ny isan’ireo tandroka folon’ilay bibidia hitan’i Jaona. (Ampitahao amin’ny Daniela 7:24; Apokalypsy 17:12.) Manondro ny fitondram-panjakana rehetra ao amin’ilay fandaminana ara-politikan’i Satana kosa izy ireo. Mahery setra daholo ireo tandroka, nefa loha iray ihany no firenena matanjaka amin’ny fotoana iray, araka ny asehon’ireo loha fito. Ireo diadema folo dia midika fa miara-misy amin’izay firenena matanjaka eo ny fitondram-panjakana hafa rehetra.

11. Inona no dikan’ny hoe “nisy anarana fanevatevana an’Andriamanitra” teo amin’ireo lohan’ilay bibidia?

¹¹ “Nisy anarana fanevatevana an’Andriamanitra” teo amin’ireo lohan’ilay bibidia. Midika izany fa tena tsy manaja an’i Jehovah Andriamanitra sy Kristy Jesosy izy io. Ampiasainy ny anaran’Andriamanitra sy Kristy mba hanatanterahana ny tanjony ara-politika. Miara-miasa amin’ny fivavahan-diso izy, ary avelany handray anjara amin’ny politika mihitsy aza ny mpitondra fivavahana. Misy eveka, ohatra, ao amin’ny Parlemantan’i Angletera. Nanana anjara toerana lehibe teo amin’ny sehatra politika ireo kardinaly katolika tany Frantsa sy Italia, ary mitana toerana politika ny pretra any Amerika Latinina. Teny fanevan’ny fitondram-panjakana sasany, soratany eo amin’ny vola taratasy, ny hoe “ANDRIAMANITRA NO ITOKISANAY.” Soratany eo amin’ny vola madinika sasany koa fa “noho ny fahasoavan’Andriamanitra” no nahazoan’ireo mpitondra ny fahefany. Manevateva an’Andriamanitra izany rehetra izany, satria toy ny milaza hoe voarohirohy amin’ny politika maloto manindrahindra firenena Andriamanitra.

12. a) Inona no dikan’ny hoe avy tao amin’ny “ranomasina” ilay bibidia, ary oviana izy io no nipoitra? b) Inona no dikan’ny hoe nanome fahefana lehibe an’ilay bibidia ilay dragona?

¹² Avy tao amin’ny “ranomasina” ilay bibidia. Manondro tsara an’ireo vahoaka mihotakotaka, izay nipoiran’ireo fitondram-panjakana, ny ranomasina. (Isaia 17:12, 13) Tamin’ny andron’i Nimroda (taonjato faha-21 T.K. tany ho any) no nipoiran’ilay bibidia avy tao amin’ny ranomasina, na ny olombelona nikorontana, rehefa nisy nanohitra an’i Jehovah taorian’ny Safodrano. (Genesisy 10:8-12; 11:1-9) Tamin’izao andron’ny Tompo izao anefa vao tena nipoitra ilay loha fahafito farany. Mariho koa fa ilay dragona no “nanome hery sy seza fiandrianana ary fahefana lehibe an’ilay bibidia.” (Ampitahao amin’ny Lioka 4:6.) Rafitra politika noforonin’i Satana teo anivon’ny olombelona ilay bibidia. I Satana tokoa no “mpitondra an’izao tontolo izao.”—Jaona 12:31.